Zabytkowa brama miejska w murach Lublina sfotografowana została przed 1939 r. od strony zewnętrznej. Przez tę Bramę Krakowską, wcześniej zwaną Wyższą, oraz Bramę Grodzką przebiegał szklak handlowy łączący Kraków ze wschodem.

Brama Krakowska powstała po 1341 r., kiedy miał miejsce najazd Tatarów na Lublin. Zbudowana została w kształcie baszty na rzucie czworoboku, z krenelażem w górnych partiach oraz strzelistym, ostrosłupowym zadaszeniem. Brama pierwotnie zaopatrzona była w most zwodzony oraz spuszczaną kratę zwaną broną. Budowla została nadwątlona pożarem w 1515 r. W pierwszej połowie XVI w. zlecono Sebastianowi Włochowi dobudowę przedbramia, charakteryzującego się wieżyczkami wtopionymi w narożniki. Pierwsza wzmianka o obecności zegara na bramie pochodzi z 1557 r. Pożar miasta w 1575 r. znowu uszkodził bramę. Naprawę zniszczeń ukończono zapewne w 1585 r., wtedy bowiem ufundowany został przez mieszczan dzwon zegarowy odlany przez Alojzego Stanifusora. Prawdopodobnie podczas tego remontu pod hełmem dodano murowane w ośmiobok zwieńczenie.

W połowie XVII stulecia stan bramy i murów lubelskich był opłakany, czym tłumaczono brak obrony przed impetem Kozaków w 1656 r. Remont przeprowadzono dopiero w 1673 r., kolejny w okresie 1742-1745. W 1778 r. Rada Miasta uchwaliła konieczność modernizacji bramy. Zadanie to powierzone królewskiemu architektowi Dominikowi Merliniemu ukończone zostało w 1782 r. posadowieniem nowego hełmu z monogramem wiązanym króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Reperacje dokonane w 1823 r. pod nadzorem Jakuba Hampla skończyły się m.in. przebudową przejść i wybiciem czterech otworów okiennych w czołowej ścianie przedbramia. W latach 1844-1845 urządzono u góry ganek dla obserwatora straży ogniowej, która wtedy w bramie miała swą siedzibę.

Tuż nad przelotem bramy widoczny jest obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem namalowany przez Janusza Świeżego. Zarówno górna galeria, jak cztery otwory okienne w ostrołukowych płycinach oraz obraz maryjny – widoczne na zdjęciu – nie dochowały się do współczesności. Prace renowacyjne przeprowadzone w latach 1959-1964 pod kierunkiem Wacława Podlewskiego doprowadziły do usunięcia z budowli bramnej tynku, dzięki czemu odsłonięty został zabytkowy wątek ceglany.

Rafał Róg