Obudowa zegara w kształcie złoconej kuli. Na górnym „biegunie” przytwierdzony rodzaj tralki, przez którą przechodzi łańcuszek służący do zawieszania i zarazem napęd zegara. Przez dolny biegun przechodzi oś pojedynczej wskazówki [brak].

W pasie „równika” szeroki srebrzony pierścień z rzymskimi cyframi godzin I – XII i zaznaczonymi półgodzinami; odpowiadają im ryte arabskie oznaczenia godzin w strefie „okołobiegunowej” dolnej hemisfery. W dolnej hemisferze łukowaty otwór kontrolny wahadełka; w górnej otwór do nakręcania sprężyny mechanizmu bicia. Na obie półkule nałożone po cztery półowalne wycinane ażurowo nakładki z osiowo i symetrycznie zakomponowanym ornamentem, złożonym z roślinnej wici wzbogaconej elementami zoomorficznymi (jednej brak).

Mechanizm osadzony pionowo w płycie żelaznej umocowanej w równikowej płaszczyźnie kuli. Mechanizm chodu obciążnikowy – obciążnikiem jest tu ciężar zegara. Wychwyt wrzecionowy z krótkim wahadełkiem z możliwością regulacji za pomocą nakrętki na jego ramieniu. Mechanizm bicia z napędem sprężynowym, zapadowy, wybijający godziny (brak młotka). Nakręcenie zegara polega na uniesieniu całej kuli do góry, a następnie ukryta w bębnie sprężyna, napinająca się w miarę jego obrotów, podczas opadania zegara nawija łańcuszek z powrotem.

Zegar wykonał Balthasar Pusch, który był zegarmistrzem miejskim w Elblągu w 1685 roku lub w latach 1687–1703. Inny zegar-kula jego autorstwa posiadał niegdyś w swojej kolekcji Percy Webster. Jak pisał Jan Jakub Dreścik, konstrukcje zegara napędzanego własnym ciężarem opracowano na początku XV wieku w środowisku francusko-burgundzkim. Przywołał on także opinię, że zegary tego typu zawieszano u podniebienia baldachimu łoża (tzw. Batthimmeluhr). Zegary-kule, w związku z napinającą się podczas opadania kuli sprężyną, nie były dokładne i często spóźniały.

Zegar odnotowano w inwentarzu zbiorów Hotelu Lambert w Paryżu w 1869 roku.

Elżbieta Musialik

Balthasar Pusch in Elbing /na górnej półkuli/