Kotwica i ryby po obu jej stronach to jeden z najbardziej popularnych motywów na gemmach pierwszych chrześcijan. W rzymskiej mitologii i astrologii para ryb była symbolem Ryb jako znaku zodiaku (Pisces), przedstawianego również na gemmach. Przykładem jest intaglio z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie (nr inw. MNK IV-Ew-Zł-938), gdzie symbol ten pełni funkcję osobistego horoskopu właściciela. Ryba w gliptyce często występuje w towarzystwie oznaczającego ją greckiego słowa „IXΘYC”. Jest to jednocześnie skrót greckiego sformułowania „Jezus Chrystus Syn Boga Zbawiciel”. Według Klemensa z Aleksandrii (ok. 150–215 r. n.e.) pierwsi chrześcijanie uznawali rybę za najodpowiedniejszy dla siebie symbol i umieszczali go w pierścieniach. Manifestowali w ten sposób wiarę. W połączeniu z kotwicą odnosi się on do nowotestamentowego sformułowania „rybak ludzi” – czyli do Chrystusa i jego apostołów. W wypadku opisywanego intaglio to połączenie mogło symbolizować misję głoszenia ewangelii i nawracania pogan.

Paweł Gołyźniak