Nagi, brodaty Mars stoi frontalnie z głową skierowaną w lewo, lewą nogę lekko uginając w kontrapoście, w hełmie korynckim na głowie i z włócznią owiniętą płaszczem w lewej ręce. Po prawej stronie stoi podest, na którym bóg prezentuje swoją tarczę z motywem solarnym, poniżej leży zbroja. To nietypowe przedstawienie Marsa nawiązuje pośrednio do statuy Marsa Ultora (Mściciela), która została zainstalowana w 2 r. p.n.e. w świątyni tego boga na Forum Augusta w celu upamiętnienia zwycięstwa pod Filippi w 42 r. p.n.e., którym Oktawian miał pomścić śmierć Cezara. W propagandzie Augusta Mars pełnił ważną funkcję, nie tylko w architekturze czy rzeźbie, ale również w gliptyce. Na opisywanym intaglio bóg prezentuje swoją tarczę, której środek zdobi pięcioramienna gwiazda. Prawdopodobnie jest to aluzja do obserwowanej na niebie przez tydzień po pogrzebie Cezara komety (Sidus Iulium), która stała się symbolem jego deifikacji (opis tego wydarzenia zaprezentował Swetoniusz, zob. „Boski Juliusz”, 88). Przekaz propagandowy jest zatem następujący: Oktawian August pomścił Cezara z aprobatą i pomocą boga wojny Marsa. Niezwykle precyzyjny grawerunek i szerokie zastosowanie techniki perełkowej przemawiają za datowaniem na ostatnią ćwierć I w. p.n.e. Prawdopodobnie gemma została wykonana w warsztacie produkującym gemmy na zamówienie cesarza.

Paweł Gołyźniak