Intaglio przedstawia nagiego młodego atletę, ukazanego w profilu z głową zwróconą w lewo. Jego lewa noga jest zgięta w kolanie (kontrapost), w prawej ręce trzyma „strigil” – instrument służący do zdrapywania z ciała brudu i kurzu – którym czyści rękę lewą. Ciało atlety jest perfekcyjnie opracowane, z podkreśleniem partii mięśniowych, a detale zostały zaakcentowane za pomocą niewielkiego wiertła kulkowego. Motyw przedstawiony na gemmie często występuje w gliptyce okresu późnej Republiki Rzymskiej i za panowania Augusta (27 r. p.n.e. – 14 r. n.e.). Jest on wzorowany na słynnym posągu Lizypa zwanego Apoksjomenosem, wykonanego ok. 330 r. p.n.e. Choć brązowy oryginał nie dotrwał do naszych czasów, Pliniusz Starszy podaje, że Marek Wipsaniusz Agryppa (63–12 r. p.n.e.) sprowadził go do Rzymu i umieścił w ufundowanych przez siebie łaźniach ok. 20 r. p.n.e. („Historia Naturalna”, 34.61–62). Grawerzy gemm mieli bezpośredni dostęp do dzieła i mogli swobodnie je odwzorowywać. Niekiedy motyw jest rozbudowany o dodatkowe elementy, takie jak amfora panatenajska i gałąź palmowa – symbole zwycięstwa, dlatego też przypuszcza się, że tego rodzaju gemmy mogły być noszone przez atletów lub mogą odwzorowywać afirmację doskonałości fizycznej przez ich właścicieli. Bogate zastosowanie techniki perełkowej, a także forma i rodzaj użytego kamienia sugerują datowanie zabytku na późny okres funkcjonowania Republiki Rzymskiej.

Paweł Gołyźniak