W krakowskim zbiorze antycznej gliptyki dominują gemmy rzymskie, jednak gliptyka sasanidzka jest również reprezentowana – przez kilkadziesiąt okazów. Należy do nich opisywane intaglio. Zostało stworzone prawdopodobnie w IV w. n.e. na terenach państwa Sasanidów. Do tej pory nie udało się odkryć żadnego warsztatu produkującego gemmy na tym obszarze, ale analiza opisywanego egzemplarza, jego ikonografii oraz stylu grawerunku, pozwala stwierdzić, że jest to produkt wykonany w Mezopotamii lub zachodnim Iranie. Gemma przedstawia dwa kozły wspinające się na Drzewo Życia – motyw bardzo stary, występujący często już na cylindrach i pieczęciach stemplowych z terenów Bliskiego Wschodu kontrolowanych przez cywilizację sumeryjską (ok. 3000 r. p.n.e.). Co ciekawe, forma gemmy nie odbiega od tych stosowanych w analogicznym okresie w Cesarstwie Rzymskim, co może świadczyć o tym, że grawerom gemm dostarczano już wstępnie oszlifowane półprodukty, które wysyłano z miejsca wydobycia kamieni półszlachetnych w różne strony świata.

Paweł Gołyźniak