Kafel z wyobrażeniem rycerza pędzącego na koniu, dzierżącego kopię, znajdujący się w zbiorach Muzeum Narodowego Krakowie, łączony jest z grupą kafli pochodzących z Oświęcimia. O odkryciu kilkunastu kafli przy budowie fundamentów domu XX. Salezjanów w tym mieście poinformował Sławomir Odrzywolski 9 maja 1900 roku na posiedzeniu Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, a zarazem przyrzekł poczynić starania, by odkryte zabytki trafiły „do któregoś ze zbiorów publicznych krakowskich”. I rzeczywiście, część kafli została przekazana do Muzeum Historycznego, a część do Gabinetu Archeologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, jednak pewna ilość kafli wciąż znajdowała się w rękach prywatnych. Być może do tej grupy należał kafel, który w 1926 roku został zakupiony do zbiorów narodowych. Znalezisko oświęcimskie wzbudziło duże zainteresowanie ówczesnych badaczy, którzy różnie interpretowali wizerunek rycerza na koniu. Na przykład Adam Chmiel uznał, że było to wyobrażenie o charakterze rodzajowym, być może fragment sceny walki rycerskiej, której kontynuacja znajdowała się na kolejnym kaflu. Z kolei – według Franciszka Piekosińskiego – było to przedstawienie Pogoni Litewskiej, a więc osobistego herbu króla. Na tej podstawie badacz starał się dowieść, że kafel pochodzi z czasów po zakupieniu księstwa oświęcimskiego przez Kazimierza Jagiellończyka, a więc po 1457 roku. My datujemy kafel z rycerzem na 2. połowę XV wieku, co nie kłóci się z tymi hipotezami.

Bożena Kostuch