W zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie znajduje się grupa dziesięciu płytek romańskich pochodzących z kościoła Dominikanów pw. Świętej Trójcy w Krakowie, z których część eksponowana jest w Galerii Rzemiosła Artystycznego w Gmachu Głównym Muzeum. Wszystkie zostały przekazane w darze do zbiorów przez oo. Dominikanów w 1939 roku. Płytki zostały odkryte rok wcześniej podczas wykonywania w kościele ogrzewania gorącym powietrzem. Prace prowadzone były przez inż. Józefa S. Jamroza, kierownika technicznego robót instalacyjnych u Dominikanów, którego możemy uznać za odkrywcę naszych płytek. Wkrótce informacja o odkryciu została zamieszczona w „Roczniku Krakowskim”. Sam inż. Jamroz po z górą trzydziestu latach powrócił do prowadzonych przed wojną prac w swym artykule na temat architektury kościoła Świętej Trójcy, opublikowanym na łamach tego czasopisma. W 1938 roku odkryto trzy rodzaje płytek posadzkowych: o wypukłych dekoracjach plastycznych wykonanych przy użyciu matryc; o płaskiej, dwubarwnej dekoracji osiągniętej dzięki inkrustacji jasną glinką płytki wykonanej z gliny czerwonej oraz gładkie. Płytki dekorują stylizowane ornamenty roślinne i geometryczne, pierwotnie tworzące wzór o charakterze kontynuacyjnym, jednak za najciekawsze należy uznać dwie płytki, których dekoracja składa się na scenę polowania: na lewej płytce przedstawiony został mężczyzna dmący w róg i prowadzący psa oraz umykający mu spod nóg zając, na płytce prawej biegnący jeleń o rozłożystym porożu. W powojennych latach na terenie kościoła i klasztoru Dominikanów jeszcze kilkakrotnie dokonywano odkryć kolejnych płytek romańskich, liczba znanych obecnie egzemplarzy jest więc duża. Znajdują się wśród nich płytki o znakomitej jakości i świetnie zachowanej powierzchni, które musiały pokrywać posadzkę w mniej dostępnych miejscach kościoła, a także – jak płytki ze zbiorów Muzeum Narodowego – mające startą wierzchnią warstwę szkliwa, co wskazuje, że po nich chodzono. Romańskie płytki pokrywały posadzki wielu kościołów w Polce, tego typu przykłady znane są także z samego Krakowa. Według badaczy płytki z kościoła Dominikanów wykonane zostały w warsztacie garncarskim działającym przy krakowskim klasztorze, pracującym także na potrzeby opactwa Benedyktynów w Tyńcu.

Bożena Kostuch