Pierwotnie wizerunek Matki Bożej Ostrobramskiej był jedym z kilku wizerunków nadbramnych miasta. Wacław z Sulgustowa opisując miejsca kultu maryjnego w Polsce w Wilnie wymieniał także obrazy z Bramy Trockiej, oraz cieszący się ogromną czcią wiernych wizerunek nadbramny z kościoła ojców bonifratrów. Gwałtowny rozkwit kultu obrazu z Ostrej Bramy i wzrost jego znaczenia w życiu religijnym Polaków rozpoczął się po roku 1834, kiedy w Paryżu ukazało się pierwsze wydanie Pana Tadeusza. istotny dla badacza kultu jest również tekst Joahima Lelewela pt. Wieca Królowej Polski w Sokalu, zamieszczony w Kalendarzyku Emigranta na rok 1843.  Mimo, że w konwencji literackiej fikcji tekst podnosi temat zawłaszczania cudownego wizerunku wyłacznie dla jednego obrządku, mimo czci oddawanej przez wiernych zarówno wschodniego jak i zachodniego chrześcijaństwa.

Oryginał jest malowidłem wykonanym na deskach dębowych w technice temperowej. Powstał, najprawdopodobniej według pierwowzoru obrazu Martina de Vos. Pierwowzór ten, rozpowszechniony przez rytowników Hieronima i Antoniego Wierixa w formie grafiki, różnicował układ rąk Marii. Jedna z nich była bezpośrednią inspiracją dla autora obrazu z Ostrej Bramy.

Obraz został wystawiony w Ostrej Bramie na początku XVII wieku. wobec rosnącego kultu, mającego jednak ciągle lokalny charakter, z inicjatywy ks. Franciszka Kielczewskiego obudowano go drewnianą kaplicą. Wedle legendy kaplica ta spłonęła na początku XVIII wieku, a obraz uratował się dzięki bohaterskiej postawie młodego zakonnika, który wyniósł relikwię z płomieni. W roku 1712, w miejsce spalonej drewnianej kaplicy wzniesiono nową, murowaną. Ta jednak ucierpiała znacząco podczas walk o Wilno w roku 1794.

Obraz jeszcze w wieku XVII został ozdobiony srebrną, złoconą sukienką, a w wieku XIX dodano wotum w postaci srebrnego półksiężyca. Na początku wieku XX dokonano gruntownej renowacji obrazu, a w roku 1927 obraz został udekorowany koronami papieskimi. Aktu koronacji dokonał kardynał Aleksander Kakowski, a uroczystości miały równiez państwową oprawę - udział w nich wziął Prezydent Ignacy Mościcki oraz Premier Józef Piłsudski.

Agnieszka Widacka

Powyżej wizerunku: N.P. Marya Ostrobramska

Poniżej po lewej: Rys. Konrad; po prawej: Wasność lit. Butwiłowskiego.