Czara włocławska to najcenniejszy i jeden z najstarszych zabytków rzemiosła artystycznego w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. Powstała w I połowie X wieku, przypuszczalnie w warsztacie znajdującym się na terenie Lotaryngii lub Alemanii. Wykuta w srebrze, ze śladami złocenia, z dekoracją rytowaną, puncowaną i niellowaną. Na powierzchni naczynia z czterema wypukłymi medalionami umieszczono 8 scen opowiadających historię wyzwolenia Izraela z niewoli Madianitów przez Gedeona (Stary Testament, Ks. Sędziów, rozdz. VI—VII), uzupełnionych ornamentem roślinnym i geometrycznym. Czara przypuszczalnie była naczyniem liturgicznym, zapewne kielichem mszalnym. Została wyorana 3 maja 1909 roku przez Marcina Marciniaka i Jana Sapińskiego pod Włocławkiem, w pobliżu drogi do Brześcia Kujawskiego. Darowana przez znalazców księżom reformatom z Włocławka, została poddana konserwacji w pracowni Braci Łopieńskich w Warszawie. Z inicjatywy księdza Władysława Górzyńskiego, kanonika kapituły włocławskiej, czarę zdeponowano w 1910 roku w Muzeum Narodowym w Krakowie. Zabytek zakupiono do zbiorów w tym samym roku, płacąc w dwóch ratach 1000 koron.

Alicja Kilijańska