1817-1869

niemiecki

Konsystorz Ewangelicki w Poznaniu

Evangelisches Konsistorium in Posen

53/893/0

[1815 - 1844] 1845 - 1945 [1968]

Konsystorz Ewangelicki był najwyższą władzą Kościoła Ewangelicko – Unijnego w prowincji. Władzą nadrzędną była Ewangelicka Naczelna Rada Kościelna w Berlinie. Od roku 1815 Konsystorz stanowił jeden z wydziałów rejencji. Zarządzenie z dnia 31 grudnia 1825 roku /G.S. 1826 5/ i uzupełniające rozporządzenie z dnia 27 czerwca 1845 roku /G.S. 440/ uchyliły dotychczasowe przewodnictwo prezydenta rejencji w Konsystorzu, który odtąd stał się samodzielną instytucją kościelną. Organizację i kompetencje określiła instrukcja z dnia 23 października 1817 roku /G.S. 237/. Konsystorz jako władza administracyjna Kościoła Ewangelicko – Unijnego był organem wykonawczym Synodu. Był ciałem kolegialnym i składał się z prezesa /przewodniczącego/, którym był każdorazowy generalny superintendent, z wiceprezesa – osoby świeckiej i kilku radców duchownych i świeckich w jednakowej ilości. Pod przewodnictwem generalnego superintendenta Konsystorz zarządzał wewnętrznymi i zewnętrznymi sprawami Kościoła Ewangelicko – Unijnego stosownie do postanowień ordynacji kościelnej, uchwał Synodu generalnego i Ewangelickiej Naczelnej Rady Kościelnej. Przygotowywał między innymi projekty ustaw dla synodów, zezwalał na wybory duchownych, zatwierdzał pastorów i seniorów, sprawował nadzór nad majątkiem kościelnym, prasą i in. Rozporządzeniem Ministra byłej Dzielnicy Pruskiej z dnia 3 lipca 1920 roku /Dz. U. Ministra byłej Dzielnicy Pruskiej Nr 35, poz. 327/ władze polskie uznały Konsystorz najwyższą władzą Kościoła Ewangelicko – Unijnego w Polsce, uchylając tym samym jego dotychczasowe podporządkowanie Ewangelickiej Naczelnej Radzie Kościelnej w Berlinie. Ewangelickie władze kościelne w Polsce utworzyły Krajowy Związek Synodalny Kościoła Ewangelicko – Unijnego w Polsce, który był terytorialnie tylko odrębny od Kościoła Staropruskiej Unii Ewangelickiej , ustrojowo jednak z nim nadal złączony. Ten tak zwany „Ustrój konieczny” był właściwie aktem nielegalnym i dlatego późniejsze próby uregulowania stosunków między państwem a Kościołem Ewangelicko – Unijnym w Polsce nie doszły do skutku. Zarządzeniem prezesa Ewangelickiej Naczelnej Rady Kościelnej w Berlinie z dnia 6 grudnia 1939 roku w tak zwanym Kraju Warty utworzono dwa oddziały Konsystorza Ewangelickiego, a mianowicie Oddział w Poznaniu i Oddział Wschód w Łodzi /Gesetz-Blatt der Deutschen Evangelischen Kirche 129/. [Na podst. wstępu do inwentarza D. Kubiak].

Zespół zawiera całość materiałów Kościoła Ewangelicko – Unijnego z okresu zaboru pruskiego, międzywojennego i okupacji hitlerowskiej oraz materiały dotyczące innych wyznań ewangelickich w Polsce w okresie międzywojennym. Materiały te znajdują się w aktach ogólnych. Akta szczegółowe zawierają dane do poszczególnych parafii ewangelickich z terenu działalności Konsystorza Ewangelickiego w Poznaniu z wyjątkiem większości akt parafii z terenów Pomorza.

Archiwa Państwowe

1200267

1704018

A — dokumentacja aktowa

A — dokumentacja aktowa