Przedstawione na intaglio popiersie Merkurego w lewo to bardzo popularny motyw w gliptyce rzymskiej, w szczególności w okresie cesarstwa, często znajdowany na terenie dawnych rzymskich obozów wojskowych (np. Xanten, Carnuntum), co sugeruje popularność kultu boga Merkurego wśród rzymskich legionistów. Na krakowskiej gemmie nosi on diadem zwieńczony kwiatem lotosu. Atrybut ten może się odnosić do bóstw egipskich takich jak Horus/Harpokrates czy Tot, który był egipskim odpowiednikiem greckiego Hermesa (a tym samym rzymskiego Merkurego). W I w. n.e. oba bóstwa były czczone pod jedną postacią Hermesa Trismegistusa, który pełnił funkcję psychopomposa, czyli tego, który odprowadza duszę w zaświaty (symbolizowaną przez czaszkę na paterze). Tym samym można domniemywać, że krakowska gemma została wykonana w Egipcie, być może w Aleksandrii, która była wiodącym ośrodkiem produkcji gemm w regionie. Styl grawerunku oraz forma użytego kamienia wskazują na 2. poł. I w. p.n.e.

Paweł Gołyźniak